Küresel iklim değişikliği, günümüzde en önemli konulardan biri haline gelmiştir. Bu konuda sıkça duyduğumuz terimlerden biri de "karbon ayak izi"dır. Peki, karbon ayak izi nedir ve günlük yaşantımızda nasıl bir etkisi vardır? Bu makalede, sıfır bilgiyle başladığımız bu konuyu adım adım keşfedecek ve çevremizde bıraktığımız izin ne anlama geldiğini anlamaya çalışacağız. Karbon ayak izimizi azaltmak, hem çevreyi hem de geleceğimizi korumak için atabileceğimiz en önemli adımlardan biridir. Bu konuda bilinçli olmak ve harekete geçmek için daha ne bekliyorsunuz? Hemen karbon ayak izinizi hesaplayın ve azaltmak için neler yapabileceğinizi öğrenin!
Karbon ayak izi, bir bireyin veya kuruluşun ürettiği, tükettiği enerji dahil olmak üzere, bütün faaliyetleri sonucunda atmosfere salınmasına sebep olduğu karbon miktarının ölçüsüdür. Karbon ayak izi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür. Karbon ayak izi birincil ve ikincil olmak üzere iki kategoride incelenir. Birincil karbon ayak izi, bireyin üzerinde doğrudan kontrol sahibi olduğu emisyonları temsil eder. Örneğin, araba ve uçak gibi ulaşım araçlarında kullanılan fosil yakıtların yanmasıyla açığa çıkan karbondioksit miktarı birincil karbon ayak izine dahildir. İkincil karbon ayak izi ise, kullandığımız ürünlerin imalatından geri dönüşümlerine kadar olan süreçte atmosfere salınan karbondioksit miktarını gösterir. Örneğin, plastik, kâğıt, giysi gibi ürünlerin üretimi, nakliyesi ve atılması sırasında ortaya çıkan emisyonlar ikincil karbon ayak izini oluşturur.
Karbon ayak izini hesaplamak için çeşitli yöntemler ve araçlar bulunmaktadır. Bunlardan biri de internet üzerinden karbon ayak izi hesaplama siteleridir. Bu siteler, bireylerin veya kurumların ulaşım, ısınma, enerji tüketimi, beslenme, alışveriş gibi faaliyetlerine ilişkin sorular sorarak, yıllık karbondioksit salınımını tahmin eder. Bu sitelerden bazıları şunlardır:
Bu sitelerin yanı sıra, karbon ayak izini hesaplamak için bazı formüller de kullanılabilir. Örneğin, elektrik tüketimi ile ilgili olarak, aşağıdaki formül uygulanabilir:
KarbonAyakI˙zi(kgCO2)=ElektrikTu¨ketimi(kWh)×EmisyonFakto¨ru¨(kgCO2/kWh)
Emisyon faktörü, elektriğin üretildiği kaynağa göre değişir. Örneğin, Türkiye için 2020 yılında elektrik üretiminin emisyon faktörü 0,417 kg CO2/kWh olarak belirlenmiştir. Buna göre, bir ayda 100 kWh elektrik tüketen bir evin karbon ayak izi şöyle hesaplanabilir:
KarbonAyakI˙zi(kgCO2)=100(kWh)×0,417(kgCO2/kWh)=41,7(kgCO2)
Karbon ayak izimizi azaltmak, küresel ısınma ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek için çok önemlidir. Karbon ayak izimizi azaltmak için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde yapabileceğimiz bazı şeyler şunlardır:
