Hormon testi, vücudunuzdaki hormon seviyelerini ölçen bir laboratuvar testidir. Hormonlar, endokrin bezleri tarafından salgılanan ve kan yoluyla vücudun çeşitli organ ve dokularına ulaşan kimyasal maddelerdir. Hormonlar, büyüme, gelişme, metabolizma, üreme, stres gibi pek çok hayati fonksiyonu düzenlerler. Hormon testi, hormonların fazla veya eksik çalışıp çalışmadığını ve bunun sağlığınıza nasıl etki ettiğini belirlemenin en iyi yoludur.
Hormon testi için genellikle kan örneği alınır. Kan örneği, damardan veya parmaktan steril bir iğne ile alınır. Kan örneği alınmadan önce bazı hormon testleri için açlık gerekebilir. Bu durumda, testten önce en az 8 saat boyunca hiçbir şey yiyip içmemeniz gerekir. Bazı hormon testleri için ise açlık gerekmez. Örneğin tiroid hormonu için açlık tokluk fark etmez.
Kan örneği dışında bazı hormon testleri için idrar veya tükürük örneği de alınabilir. İdrar örneği, 24 saatlik bir süre içinde toplanan idrarın bir kısmının laboratuvara gönderilmesi ile yapılır. Tükürük örneği ise evde veya hastanede özel bir tüpe tükürülerek alınır.
Hormon testi için hangi bölüme gideceğiniz, hangi hormonu test ettirmek istediğinize bağlıdır. Genel olarak hormon testleri dahiliye, endokrinoloji, kadın hastalıkları ve doğum, üroloji gibi bölümlerde yapılır. Doktorunuz muayene sonrasında size gerekli hormon testlerini isteyecektir.
Hormon testi sonuçları laboratuvarın yoğunluğuna ve test edilen hormona göre değişiklik gösterebilir. Genellikle hormon testi sonuçları birkaç saat içinde veya en geç bir gün sonra çıkar. Bazı hormon testleri ise daha uzun sürebilir. Örneğin büyüme hormonu stimülasyon testi gibi bazı dinamik hormon testleri birkaç gün sürebilir.
Vücudumuzda pek çok farklı hormon bulunmaktadır ve her birinin ayrı bir işlevi vardır. Bu yüzden her hormona göre ayrı bir test yapılır. Hormon testlerinin çeşitleri şunlardır:
Tiroid bezi tarafından salgılanan TSH, T3 ve T4 gibi tiroid hormonlarının seviyesini ölçer. Tiroid bezi metabolizmayı, vücut ısısını, kalp atışını, büyümeyi ve gelişmeyi etkiler. Tiroid bezi fazla veya eksik çalıştığında hipertiroidi veya hipotiroidi gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Hipofiz bezi tarafından salgılanan büyüme hormonunun seviyesini ölçer. Büyüme hormonu çocuklarda boy uzamasını, yetişkinlerde ise kas ve kemik yapısını etkiler. Büyüme hormonu fazla veya eksik salgılandığında devlik veya cücelik gibi hastalıklar görülebilir.
Böbrek üstü bezleri tarafından salgılanan kortizol hormonunun seviyesini ölçer. Kortizol stres, iltihap, kan şekeri, tansiyon gibi pek çok fonksiyonu düzenler. Kortizol fazla veya eksik salgılandığında Cushing sendromu veya Addison hastalığı gibi hastalıklar oluşabilir.
Hipofiz bezi tarafından salgılanan prolaktin hormonunun seviyesini ölçer. Prolaktin kadınlarda süt üretimini, erkeklerde ise testosteron seviyesini etkiler. Prolaktin fazla veya eksik salgılandığında meme akıntısı, kısırlık, cinsel isteksizlik, baş ağrısı gibi sorunlar yaşanabilir.
Erkeklerde testislerde, kadınlarda ise yumurtalıklarda ve böbrek üstü bezlerinde salgılanan testosteron hormonunun seviyesini ölçer. Testosteron erkeklik özelliklerini, cinsel fonksiyonları, kas ve kemik yapısını etkiler. Testosteron fazla veya eksik salgılandığında erkeklerde jinekomasti, kısırlık, saç dökülmesi; kadınlarda ise tüylenme, ses kalınlaşması, adet düzensizliği gibi problemler görülebilir.
Kadınlarda yumurtalıklarda, erkeklerde ise testislerde ve böbrek üstü bezlerinde salgılanan östrojen hormonunun seviyesini ölçer. Östrojen kadınlık özelliklerini, cinsel fonksiyonları, kemik sağlığını etkiler. Östrojen fazla veya eksik salgılandığında kadınlarda adet düzensizliği, kısırlık, meme kanseri; erkeklerde ise meme büyümesi, kısırlık, prostat kanseri gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Kadınlarda yumurtalıklarda ve plasentada, erkeklerde ise testislerde ve böbrek üstü bezlerinde salgılanan progesteron hormonunun seviyesini ölçer. Progesteron gebelik ve adet döngüsünü düzenler. Progesteron fazla veya eksik salgılandığında kadınlarda adet düzensizliği, düşük riski, kist oluşumu; erkeklerde ise cinsel isteksizlik, iktidarsızlık gibi problemler yaşanabilir.
Kadınların üreme sağlığı ve genel sağlığı için hormon testleri önemlidir. Kadınların en sık yaptırması gereken hormon testleri şunlardır:
Hipofiz bezi tarafından salgılanan FSH hormonu yumurtalıkları uyararak yumurta gelişimini sağlar. FSH testi kadınların yumurtlama durumunu ve menopoz zamanını belirlemek için yapılır.
Hipofiz bezi tarafından salgılanan LH hormonu yumurtlamayı tetikler. LH testi kadınların yumurtlama zamanını ve polikistik over sendromu gibi hastalıkları tespit etmek için yapılır.
(HABER MERKEZİ)
