Epilepsi, halk arasında sara hastalığı olarak da bilinen, beyindeki nöronların anormal elektrik sinyalleri yollamasıyla ortaya çıkan, nöbetler halinde seyreden bir nörolojik hastalıktır. Epilepsi nöbetleri, kişinin beyin fonksiyonlarını geçici olarak bozar ve kontrolsüz vücut hareketleri, bilinç kaybı, idrar kaçırma gibi belirtilere yol açar. Epilepsi, her yaşta ortaya çıkabilen ve dünya çapında yaklaşık %1 oranında görülen bir hastalıktır. Peki epilepsi neden olur? Epilepsi belirtileri nelerdir? Epilepsi nasıl tedavi edilir? İşte bu soruların yanıtları…
Epilepsi, birçok nedene bağlı olarak gelişebilen bir hastalıktır. Bazı durumlarda, epilepsi genetik, doğumsal anomali veya doğum travmalarına bağlı olarak ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise, beyin damar hastalıkları, beyin iltihaplanması, kafa travması, beyin kanaması, tümör varlığı, çocukluk döneminde yüksek ateşli hastalık geçirmek, alkol kullanımı gibi beyinde hasara neden olabilecek etkenler epilepsiye yol açar. Epilepsinin nedeni tam olarak bilinmeyen vakalar da mevcuttur.
Epilepsi belirtileri, nöbetin türüne, süresine ve beynin hangi bölgesinin etkilendiğine göre değişir. Epilepsi nöbetleri, basit parsiyel nöbet, kompleks parsiyel nöbet ve jeneralize nöbet olmak üzere üç ana gruba ayrılır. Basit parsiyel nöbetlerde, kişinin bilinci açıktır ve belirtiler beynin temporal, frontal, parietal veya oksipital lobundan kaynaklanır. Temporal lobdan kaynaklanan nöbetlerde, ani korku, garip tat ve kokular alma, daha önce olmuş veya olmamış bir olayı hissetme gibi belirtiler görülür. Frontal lobdan kaynaklanan nöbetlerde, hareket ile ilgili sorunlar ortaya çıkar. Parietal lobdan kaynaklanan nöbetlerde, geçici uyuşukluk ve tarifi güç hisler yaşanır. Oksipital lobdan kaynaklanan nöbetlerde ise, görme alanının yarısını etkileyen flaş şeklinde ışıklar ve değişik renkler görülür. Kompleks parsiyel nöbetlerde, kişinin bilinci etkilenir ve çiğneme, yalanma, yutkunma, bir şey arar gibi şaşkın bakınma, elbiselerini çekiştirme, etrafta dolaşma gibi belirtiler ortaya çıkar. Kişi, nöbet sonrasında yaşadıklarını hatırlamaz. Jeneralize nöbetlerde ise, nöbet tüm beyne yayılır ve kişi kaskatı kesilir, yere düşer, tüm vücut kaslarında kasılıp gevşemeler olur. Nöbet esnasında bilinç kaybı, idrar kaçırma, dil ısırma, ağız köpürmesi gibi belirtiler görülebilir. Nöbet sonrasında kişi bitkin ve şaşkın hisseder.
Epilepsi tedavisinde, nöbetleri önlemek veya azaltmak amaçlanır. Epilepsi tedavisinde, ilk olarak ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisi, nöbetin türüne, sıklığına, şiddetine ve kişinin yaşına, cinsiyetine, genel sağlık durumuna göre belirlenir. İlaç tedavisine rağmen nöbetleri devam eden veya ilaçlara yan etki gösteren hastalarda, cerrahi tedavi, vagus sinir uyarımı, derin beyin uyarımı gibi yöntemler uygulanabilir. Epilepsi tedavisinde, hastanın yaşam tarzı da önemlidir. Hastanın düzenli uyku, sağlıklı beslenme, stres yönetimi, alkol ve sigara gibi tetikleyicilerden uzak durması, tedavinin başarısını artırır.
(SAİM TUNÇMAN)
