Çanakkale Savaşı, sadece Türk tarihi değil, dünya tarihine de yön veren en önemli savaşlardan biri olarak bilinir. Bu destansı savaşın en kritik noktalarından biri de Anzak Koyu olmuştur. Özellikle Avustralya ve Yeni Zelanda'dan gelen askerler için adeta bir mezar olan bu koy, savaşın seyrini değiştiren pek çok olaya sahne olmuştur. Anzak Koyu'nun tarihi, burada yaşanan savaşlar ve bu kıyının neden bu kadar stratejik olduğuna dair pek çok detay, yıllar geçse de unutulmamaktadır.
Anzak Koyu, Çanakkale Boğazı'nın Avrupa yakasında, Arıburnu mevkiinde yer alır. Özellikle 25 Nisan 1915 tarihinde İtilaf Devletleri'nin askerleri tarafından yapılan çıkarma ile bu koyun önemi arttı. Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu (ANZAC) bu sahile çıkarma yaptı ve Çanakkale Savaşı’nın en kanlı muharebelerinden biri burada yaşandı. Coğrafi olarak oldukça engebeli bir yapıya sahip olan koy, saldırıya uygun bir yer olarak görülmüş ve bu nedenle Anzak askerleri tarafından hedef alınmıştır. Ancak, engebeli arazi ve Türk askerlerinin güçlü savunması, Anzaklar için büyük bir yenilgiye yol açmıştır.
Anzak Koyu’nun savaş tarihi, Çanakkale Savaşı ile derinden ilişkilidir. 25 Nisan 1915’te, İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin yanı sıra, Avustralya ve Yeni Zelanda birlikleri de Gelibolu Yarımadası'na çıkarma yapmaya çalıştı. Ancak, Türk askerlerinin direnişi karşısında büyük kayıplar verdiler. Kıyıya çıktıklarında, daha önce planlanan stratejiler bozuldu, askerler engebeli arazide hareket kabiliyetini kaybetti. Ayrıca, bölgedeki Türk savunması çok daha organizeydi ve bu da Anzak güçlerinin geri püskürtülmesine neden oldu.
Bu başarısızlık, Anzak askerleri arasında büyük bir moral bozukluğuna yol açarken, Türk tarafında ise önemli bir zafer olarak kayda geçti. Tarihi belgeler, Anzakların burada verdikleri kayıpların, savaşı nasıl derinden etkilediğini açıkça ortaya koymaktadır.
Anzak Koyu neden bu kadar stratejik bir noktadaydı? Bunun en büyük sebebi, buranın Gelibolu Yarımadası'nın kuzey kesimlerine yapılacak saldırılar için en uygun noktalarından biri olarak düşünülmesiydi. Koyun coğrafi yapısı, hızlı bir çıkarma ve ilerleme sağlamak için elverişli gibi görünse de Türk ordusunun coğrafyayı iyi bilmesi ve güçlü savunma hatları kurması, Anzak güçleri için büyük bir dezavantaj oldu.
Ayrıca, Çanakkale Boğazı'nın kontrolü için yapılan saldırıların başarısız olması durumunda İtilaf Devletleri'nin Akdeniz’deki stratejik çıkarları da tehlikeye girecekti. Bu sebeple, Gelibolu Yarımadası'ndaki çıkarmalar, genel savaşın gidişatını doğrudan etkileyen operasyonlar olarak görülüyordu.
Anzak Koyu, yalnızca savaşlarla değil, Anzak Günü adı verilen özel bir gün ile de anılmaktadır. Her yıl 25 Nisan’da, Avustralya ve Yeni Zelanda’da Anzak Günü olarak anılan bu tarihte, burada ölen askerler anılır. Çanakkale Savaşı'nda yaşananlar, bu iki ülkenin tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Anzak askerleri, savaşta gösterdikleri cesaret ve fedakarlık nedeniyle, ülkelerinde milli kahramanlar olarak kabul edilir.
Bu özel gün, her yıl binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı turistin Çanakkale’ye gelerek Anzak Koyu’nda düzenlenen anma törenlerine katılmasıyla daha da anlam kazanır. Anzak Koyu’nun tarihi ve sembolizmi, sadece Türk ve Osmanlı tarihini değil, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ulusal kimliğini de şekillendiren unsurlardan biri olmuştur.
Anzak Koyu, günümüzde bir savaş alanından ziyade bir turistik anıt bölgesi haline gelmiştir. Her yıl binlerce insan burayı ziyaret eder ve geçmişin izlerini yakından görme fırsatı bulur. Özellikle Anzak Günü’nde yapılan etkinlikler, bölgenin tarihi önemini pekiştirmekte ve dünya çapında tanıtılmaktadır. Kıyıda yapılan anma törenlerinde, savaşta hayatını kaybeden askerler için dualar okunur, çiçekler bırakılır ve o dönemin zorlu koşulları bir kez daha hatırlanır.
Bunun yanında, Çanakkale Şehitleri Abidesi gibi diğer tarihi yapılar da bölgeye gelen ziyaretçilerin ilgi odağıdır. Savaş turizmi, Çanakkale'nin ekonomisine de büyük katkı sağlamakta ve buranın önemini sürekli canlı tutmaktadır.
Anzak Koyu, tarihin tozlu sayfalarında yer alan bir coğrafi bölge olmanın ötesinde, uluslararası ilişkiler, kahramanlık ve fedakarlık üzerine kurulu bir sembol haline gelmiştir. Çanakkale Savaşı’nın en dramatik anlarına ev sahipliği yapan bu koy, dünya milletlerine barış ve dostluk mesajları vermeye devam ediyor. Anzak Günü anmaları ve yapılan etkinlikler, savaşın acılarını hatırlatarak, barışın değerini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Tarihin derinliklerinden çıkan bu efsanevi koy, hem Türkiye'nin hem de dünya tarihinin en önemli simgelerinden biri olarak yaşamaya devam ediyor. Anzak Koyu’nu ziyaret etmek, yalnızca bir turistik gezi değil, aynı zamanda tarihle yüzleşmek ve geçmişten ders almak anlamına geliyor.
(YUSUF SONKURT)
