Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan TUPRS, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler arasında yer alıyor. Peki, TUPRS katılım endeksine uygun mu? Katılım endeksi, katılım bankacılığı prensiplerine göre seçilen hisse senetlerinden oluşan bir borsa endeksidir. Bu endekse dahil olmak için şirketlerin helal bir iş modeline sahip olması, faizli kredileri ve faiz geliri düşük olması ve sürdürülebilirlik performansı göstermesi gerekiyor. Bu yazımızda, TUPRS’nin bu kriterleri ne ölçüde sağladığını inceleyeceğiz.
Katılım Endeksi, Katılım Bankacılığı prensiplerine uygun olarak Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan borsa endeksidir. Hesaplaması ve veri dağıtımı BIST tarafından gerçekleştirilir. Katılım Endeksi’ne dahil olmak için şirketlerin aşağıdaki kriterleri sağlaması gerekir:
Şirket helal bir iş modelinden para kazanıyor olmalı. Alkollü içki, uyuşturucu, kumar, domuz ve mamulleri, faizli finans işlemleri, para ve/veya para hükmündeki varlıklar arasında yapılan vadeli işlemler, ahlaka ve İslami değerlere aykırı yayıncılık, eğlence, otelcilik vb. faaliyetler, çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler, insan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler, sağlığa zararlı tütün ürünleri üretim ve ticareti gibi faaliyet alanları katılım endeksi kapsamı dışındadır.
Faizli kredileri ve faiz geliri düşük olmalı. Şirketin toplam borçlarının öz kaynaklara oranı %30’un altında olmalı. Şirketin faiz geliri toplam gelirinin %5’inden az olmalı. Şirketin faiz gideri toplam giderinin %5’inden az olmalı.
Şirket faaliyetlerinin topluma ve doğaya olan net etkisi pozitif olmalı. Şirketin sürdürülebilirlik raporlaması yapması veya BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dahil olması tercih edilir.
TUPRS, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu ve tek petrol rafinerisi olarak 1983 yılında kurulmuştur. TUPRS’nin ana faaliyet alanı ham petrolün rafine edilerek akaryakıt, fuel-oil, LPG, asfalt ve nafta gibi ürünlere dönüştürülmesidir. TUPRS’nin katılım endeksine uygunluğunu üç başlık altında değerlendirebiliriz:
Faaliyet Alanı: TUPRS’nin faaliyet alanı katılım endeksi kriterlerine uygun bir iş modeli olarak kabul edilebilir. Zira petrol rafinerisi, temel bir sanayi sektörüdür ve insanların günlük hayatında ihtiyaç duyduğu ürünleri sağlar. Petrol rafinerisi, alkollü içki, uyuşturucu, kumar vb. helal olmayan faaliyet alanlarına girmemektedir.
Finansal Yapı: TUPRS’nin finansal yapısı da katılım endeksine uygunluk açısından incelendiğinde, şirketin borçluluk oranının %30’un altında olduğu görülmektedir. 2023 yılının ilk yarısında TUPRS’nin toplam borçları 9.8 milyar TL iken öz kaynakları 29.8 milyar TL’dir. Böylece şirketin borç/öz kaynak oranı %32.9 olarak hesaplanmaktadır. Ancak, şirketin faiz geliri ve gideri konusunda katılım endeksi kriterlerini sağlayıp sağlamadığı net değildir. Şirketin 2023 yılının ilk yarısında elde ettiği 1.2 milyar TL’lik faaliyet karının ne kadarının faiz gelirinden kaynaklandığı bilinmemektedir. Aynı şekilde, şirketin 2023 yılının ilk yarısında ödediği 1.1 milyar TL’lik faaliyet giderinin ne kadarının faiz giderine denk geldiği de açıklanmamıştır. Bu nedenle, şirketin faiz geliri ve giderinin toplam gelir ve giderinin %5’inden az olup olmadığı belirsizdir.
Sürdürülebilirlik Performansı: TUPRS’nin sürdürülebilirlik performansı da katılım endeksine uygunluk açısından önemli bir kriterdir. TUPRS, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dahil olan şirketler arasındadır. Ayrıca, şirket her yıl sürdürülebilirlik raporu yayınlamakta ve çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim alanlarında aldığı önlemleri ve hedeflerini paylaşmaktadır. TUPRS, enerji verimliliği, karbon salınımı azaltma, atık yönetimi, su tasarrufu, biyolojik çeşitlilik koruma, iş sağlığı ve güvenliği, çalışan hakları, tedarikçi yönetimi, müşteri memnuniyeti, toplumsal katkı, etik davranış, kurumsal yönetim ilkeleri gibi konularda sürdürülebilirlik stratejisi uygulamaktadır. Böylece, şirket faaliyetlerinin topluma ve doğaya olan net etkisi pozitif olmaya çalışmaktadır.
TUPRS’nin katılım endeksine uygunluğu incelendiğinde, şirketin faaliyet alanı ve sürdürülebilirlik performansı açısından katılım esaslarına uygun olduğu söylenebilir.
(Haber Merkezi)
