Borsada yatırım yapmak isteyenler için katılım endeksi, İslami finans ilkelerine uygun faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerinden oluşan bir endekstir. Katılım endeksi yatırımı yapmak isteyenler için önemli bir rehber olan bu makalede; katılım endeksinin nedir, nasıl hesaplanır, hangi türleri vardır ve nasıl yatırım yapılır gibi soruların cevaplarını bulacaksınız. Okumaya devam edin ve katılım endeksi yatırımının sırlarını öğrenin.
Katılım Endeksi, Borsa İstanbul (BIST) üzerinde, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem gören hisse senetlerinden oluşan bir borsa endeksidir. Bir hisse katılım endeksine uygun değil ise, faizle ya da İslami hassasiyetlere göre işlem yapmıyordur. Bu ifade, bir şirketin veya finansal ürünün İslam’a uygun olmadığını veya katılım bankacılığı prensiplerine aykırı olduğunu belirtir.
Örneğin, bir şirketin faizle işlem yapması veya gayrimeşru veya haram sektörlere yatırım yapması durumunda, bu şirket “katılım endeksine uygun değil” olarak değerlendirilir. Katılım endeksine uygun olmayan bir finansal ürün veya işlem, İslam finans prensiplerine ve katılım bankacılığına uygun olmayan riskler içerebilir. Bu nedenle, İslam’a uygun yatırım yapmayı tercih eden bireyler veya kuruluşlar, katılım endeksine uygun olmayan ürünlerden veya işlemlerden kaçınabilirler.
Borsa hisse senetleri alım satımıyla ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu’nun görüşü şu şekildedir:
"Bilindiği gibi, çeşitli ticaret ve sanayi kuruluşları tarafından çıkarılıp serbest piyasada ve menkul değerler borsasında, günlük değeri üzerinden alınıp satılan hisse senetleri; üretim, ticaret veya hizmet yapan ve alıcı tarafından bilinen bir şirkete ortaklığı ifade etmektedir. Bu senetlere sahip olan kimseler, ellerindeki senedin temsil ettiği ölçüde ilgili şirketin kar ve zararına ortak olurlar. Menkul Kıymetler Borsaları hisse senedi alım satımın yapıldığı pazarlardır.
Hisse senedi almanın hükmü, arkasında bulunan ve temsil ettiği şirketin mal varlığı ile bağlantılıdır. Buna göre ister ulusal, isterse uluslararası olsun; şirketin meşguliyet alanı dinen yasaklanmış işler olmadıkça, meşru şekilde üretim veya ticaret yapan ve sermayesinin çoğu İslam’a göre helal olan bir şirketin çıkardığı hisse senetlerinin ve sahiplerine belirli süreler sonunda dağıtılan kar hissesinin alınmasında dinen bir sakınca yoktur."
Bu açıklamaya göre, katılım endeksine uygun hisseler helal ve caizdir. Ancak, katılım endeksine uygun olmayan hisseler haram ve caiz değildir. Bu nedenle, yatırımcıların halka arzda katılım endeksine uygun hisseleri tercih etmeleri gerekir.
Katılım endeksine uygun hisseler, Borsa İstanbul tarafından belirlenen kriterlere göre seçilir. Bu kriterler şunlardır:
Şirketin son 12 aylık dönemdeki net satış hasılatının %5’inden fazlası yukarıda belirtilen faaliyet alanlarından gelmişse, bu şirketin payları katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır.
Şirketin son 12 aylık dönemdeki net satış hasılatının %5’inden fazlası faiz gelirlerinden gelmişse, bu şirketin payları katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır.
Şirketin son 12 aylık dönemdeki toplam borcunun toplam varlıklara oranı %30’dan fazlaysa, bu şirketin payları katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır.
Şirketin son 12 aylık dönemdeki faiz giderlerinin toplam giderlere oranı %5’ten fazlaysa, bu şirketin payları katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır.
Bu kriterlere göre, katılım endeksine uygun hisseler; BIST Katılım Tüm, BIST Katılım 100, BIST Katılım 50, BIST Katılım 30 ve BIST Sürdürülebilirlik
Katılım endeksi olarak düzenlenmiştir. Katılım endeksleri için Mayıs-Eylül ve Ekim-Nisan olmak üzere 2 endeks dönemi vardır. Her 6 ayda bir endeks içeriğindeki hisse senetleri değerlemeye tabi tutulmaktadır.
Halka arzda katılım endeksine uygun hisseleri bulmak için, şirketin faaliyet alanını, finansal durumunu ve endeks kriterlerini incelemeniz gerekir. Ayrıca, şirketin katılım endeksine uygun olduğunu belirten bir açıklama yapması da önemli bir ipucudur. Örneğin, Zorlu Enerji (ZOREN) hissesi, 30 Kasım 2023 tarihinde halka arz edildi. Şirket, halka arz duyurusunda,
katılım endeksine uygun olduğunu belirten bir açıklama yapmıştır. Bu, şirketin faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yaptığını göstermektedir. Dolayısıyla, Zorlu Enerji hissesi, halka arzda katılım endeksine uygun bir hisse olarak değerlendirilebilir.
Katılım endeksine uygun hisselerin yatırımcılara sağladığı bazı avantajlar şunlardır:
Katılım endeksine uygun hisseler, İslam’a uygun yatırım yapmak
isteyen yatırımcılar için helal ve caiz bir seçenek sunar.
Böylece, yatırımcılar hem dini hassasiyetlerini korur hem de
kazanç sağlar.
Katılım endeksine uygun hisseler, faizsiz yatırım ve katılım
bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan şirketleri içerir. Bu
şirketler, genellikle sürdürülebilir, etik ve sosyal sorumluluk
sahibi faaliyetler yürütür. Bu da, yatırımcıların hem topluma hem
de çevreye katkıda bulunmasını sağlar.
Katılım endeksine uygun hisseler, uzun vadeli yatırım
stratejileri için uygun olabilir. Çünkü, bu hisseler, faizsiz
yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan
şirketlerin karlılığını ve büyümesini yansıtır. Bu da,
yatırımcıların uzun vadede istikrarlı bir getiri elde etmesine
yardımcı olabilir.
Katılım endeksine uygun hisselerin yatırımcılara getirdiği bazı dezavantajlar şunlardır:
Katılım endeksine uygun hisseler, Borsa İstanbul tarafından belirlenen kriterlere göre seçilir. Bu kriterler, bazı şirketleri katılım endeksi kapsamı dışında bırakabilir. Bu da, yatırımcıların seçim yapabileceği hisse sayısını sınırlayabilir.
Katılım endeksine uygun hisseler, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan şirketleri içerir. Bu şirketler, bazı sektörlerde rekabet edebilmek için yeterli sermaye veya finansman bulmakta zorlanabilir. Bu da, yatırımcıların karlılık ve büyüme potansiyelini etkileyebilir.
Katılım endeksine uygun hisseler, kısa vadeli yatırım stratejileri için uygun olmayabilir. Çünkü, bu hisseler, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan şirketlerin performansını yansıtır. Bu da, yatırımcıların piyasa dalgalanmalarından etkilenebilmesine neden olabilir.
Katılım endeksine uygun hisseler için yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, aşağıdaki önerileri dikkate alabilirler:
Katılım endeksine uygun hisseleri seçerken, şirketin faaliyet alanını, finansal durumunu ve endeks kriterlerini inceleyin. Şirketin katılım endeksine uygun olduğunu belirten bir açıklama yapmasına dikkat edin.
Katılım endeksine uygun hisseleri alırken, uzun vadeli bir yatırım stratejisi belirleyin. Bu hisseler, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan şirketlerin karlılığını ve büyümesini yansıtır. Bu da, uzun vadede istikrarlı bir getiri sağlayabilir.
Katılım endeksine uygun hisseleri satarken, piyasa koşullarını ve şirketin performansını takip edin. Bu hisseler, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem yapan şirketlerin performansını yansıtır. Bu da, piyasa dalgalanmalarından etkilenebilir.
Katılım endeksine uygun hisseler, faizsiz yatırım ve katılım bankacılığı prensiplerine göre işlem gören şirketlerin paylarını ifade eder. Bu hisseler, dini hassasiyeti olan ve helal kazanç sağlamak isteyen yatırımcılar için önemli bir alternatif oluşturur. Katılım endeksine uygun hisseler, Borsa İstanbul tarafından belirlenen kriterlere göre seçilir. Halka arzda katılım endeksine uygun hisseleri bulmak için, şirketin faaliyet alanını, finansal durumunu ve endeks kriterlerini incelemek gerekir. Katılım endeksine uygun hisselerin avantajları ve dezavantajları vardır. Katılım endeksine uygun hisseler için yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, uzun vadeli bir yatırım stratejisi belirlemeli ve piyasa koşullarını ve şirketin performansını takip etmelidir. (Erhan Taylan)
