Kalça ağrısı yaşıyorsanız ve hareketleriniz kısıtlanmaya başladıysa, kalça sıkışma sendromu olabilir. Ben Dr. Utku Erdem Özer, ortopedi ve travmatoloji uzmanı olarak bu rahatsızlık hakkında sizi bilgilendirmek istiyorum. Kalça sıkışma sendromu, erken tanı ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilir bir durumdur. Bu yazımda sizlere kalça sıkışma sendromunun ne olduğunu, belirtilerini ve tedavi seçeneklerini detaylı olarak anlatacağım.
Kalça sıkışma sendromu (Femoroasetabular İmpingement - FAI), kalça eklemini oluşturan kemiklerin anormal teması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Kalça eklemimiz, leğen kemiğindeki (pelvis) çukur yapı olan asetabulum ve uyluk kemiğinin (femur) üst ucundaki küre şeklindeki femoral baş tarafından oluşturulur.
Normal bir kalça ekleminde, femur başı asetabulum içinde pürüzsüz ve uyumlu bir şekilde hareket eder. Ancak kalça sıkışma sendromunda, bu iki yapı arasında anormal temas oluşur. Bu durum zamanla eklem kıkırdağında ve labrum adı verilen fibrokartilaj yapıda hasara yol açabilir.
Asetabulumun çevresindeki labrum, eklem için bir conta görevi görür. Eklem sıvısının korunmasını sağlar ve kalça ekleminin stabilitesine katkıda bulunur. Kalça sıkışma sendromu tedavi edilmezse, labrumda yırtıklar ve eklem kıkırdağında aşınmalar meydana gelebilir.
Kalça sıkışma sendromu üç farklı tipte görülebilir:
1. Pincer Tip
Bu tipte, asetabulumun kenarında fazla kemik büyümesi görülür. Bu fazla kemik yapıları, femur başının eklem yüzeyiyle uyumlu hareketini engeller. Özellikle kadınlarda daha yaygındır ve tekrarlayan kalça fleksiyonu gerektiren aktiviteler bu durumu kötüleştirebilir.
2. Cam Tip
Bu tipte, kemik çıkıntıları femur başının hemen altındaki femur boynunda oluşur. Femoral başın küresel yapısı bozulur ve asetabulum içinde düzgün hareket edemez. Daha çok erkeklerde ve özellikle yoğun spor aktiviteleri yapan bireylerde görülür.
3. Kombine Tip
Bu tip, Pincer ve Cam tiplerinin bir arada görüldüğü durumdur. Hem asetabulum kenarında hem de femur boynunda anormal kemik çıkıntıları bulunur. Eklemdeki anormal temas daha yaygındır ve labrum ile eklem kıkırdağında daha hızlı hasara yol açabilir.
Kalça sıkışma sendromu genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde kalça ekleminin gelişimi sırasında kemiklerin normal şekillenmemesi sonucunda ortaya çıkar. Bu anormal kemik gelişimi, femur başında, femur boynunda veya asetabulum kenarında kemik çıkıntılarına neden olabilir.
Aslında birçok insanda bu anatomik farklılıklar bulunabilir. Ancak herkes belirtileri yaşamaz. Bazı kişilerde hiçbir şikâyete yol açmazken, bazılarında ağrı ve hareket kısıtlılığı görülebilir.
Sporcularda kalça sıkışması belirtileri daha sık ortaya çıkar. Bunun nedeni, bu kişilerin kalça eklemlerini aşırı ve tekrarlayan hareketlerle zorlamalarıdır. Özellikle kalçanın sıkça bükülme, iç rotasyon ve adduksiyon hareketleri yaptığı sporlar risk oluşturur:
Futbol
Dans
Buz pateni
Dövüş sporları
Spor yapmanın doğrudan kalça sıkışma sendromuna neden olduğuna dair bilimsel bir kanıt yoktur. Ancak mevcut bir anatomik bozukluk varsa, spor aktiviteleri belirtilerin daha erken ve şiddetli ortaya çıkmasına yol açabilir.
Diğer Risk Faktörleri
Genetik yatkınlık
Aile öyküsünde kalça eklemi sorunları
Erken yaşta yoğun spor aktivitelerine başlamak
Geçirilmiş kalça yaralanmaları veya kırıkları
Kalça eklem gelişim bozuklukları (örn: Kalça Displazisi)
Kalça sıkışma sendromunun belirtileri kişiden kişiye değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
Ağrı
Kasık bölgesinde ağrı
Kalçanın yan veya arka tarafında ağrı
Uzun yürüyüş, yoğun egzersiz sonrası artan ağrı
Uzun süre oturma sonrası belirginleşen ağrı
Takılma Hissi
Kalça ekleminin ön tarafında veya kasık bölgesinde takılma hissi
Özellikle kalçayı bükme veya döndürme hareketleri sırasında belirginleşen sıkışma
Hareket Kısıtlılığı
Kalça ekleminin hareket açıklığında azalma
Ayakkabı veya çorap giyerken zorlanma
Alçak bir sandalyeden kalkarken zorlanma
Sporcularda performans düşüklüğü
Mekanik Belirtiler
Kalçada klik, çıtırtı veya tıkırtı sesleri
Eklemde stabilite kaybı hissi
Bu belirtiler erken dönemde hafif ve geçici olabilir. Ancak zamanla şiddetlenebilir ve kalıcı hale gelebilir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde bir ortopedi uzmanına başvurmak önemlidir.
Kalça sıkışma sendromunun doğru ve erken tanısı, ilerleyici eklem hasarını önlemek için kritik öneme sahiptir. Tanı süreci şu adımları içerir:
1. Hastanın Hikayesi ve Yakınmaları
Ağrının yeri, süresi ve hangi aktivitelerle arttığı sorgulanır
Günlük aktiviteler, meslek ve spor geçmişi değerlendirilir
Belirtilerin günlük yaşama etkisi incelenir
2. Fizik Muayene
Kalça ekleminin hareket açıklığı değerlendirilir ve ağrıya neden olan hareketler tespit edilir. Özellikle kalçanın bükülmesi, içe ve dışa döndürülmesi sırasında ağrı olup olmadığına bakarım.
3. Görüntüleme Yöntemleri
Röntgen
İlk değerlendirme genellikle kalça eklemi röntgeni ile başlar. Asetabulum ve femur başındaki kemik çıkıntıları, kemik yapısındaki anormallikler ve eklemdeki daralmalar incelenir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Röntgende tespit edilen kemik çıkıntılarının büyüklüğü, yeri ve şekli daha detaylı olarak incelenir. Kemik yapıların anatomik uyumsuzlukları ve sıkışmaya neden olan bölgeler daha net görülebilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
MR ile kıkırdak dokunun durumu değerlendirilir. Eklem labrumunda yırtık olup olmadığı tespit edilir. Ayrıca eklem içi sıvı durumu ve diğer yumuşak doku hasarları görüntülenir.
Tanı, klinik öykü, fizik muayene bulguları ve görüntüleme sonuçlarının birlikte değerlendirilmesiyle konur. Erken tanı, kalça ekleminde kalıcı hasarın önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Kalça sıkışma sendromunun tedavisi, hastanın semptomlarına ve eklemdeki yapısal bozukluğun derecesine bağlı olarak planlanır. Tedavi süreci, ameliyat dışı yöntemlerle başlar ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale ile devam eder.
Aktivite Düzenlemesi
Ağrıya neden olan aktivitelerden kaçınılır ve kalça eklemini aşırı zorlayan hareketler sınırlandırılır. Bu sayede eklem üzerindeki baskı azaltılır.
Fizyoterapi
Kalça ekleminin hareket açıklığı artırılarak, eklemi çevreleyen kas grupları güçlendirilir. Özellikle şu kaslar üzerinde çalışılır:
Gluteus Medius ve Minimus: Kalça stabilitesini artırır
Gluteus Maximus: Kalça hareketlerinde önemli rol oynar
Core Bölgesi Kasları: Gövde stabilitesini destekleyerek kalça eklemi üzerindeki yükü azaltır
Ağrı Yönetimi
Gerekli durumlarda ağrı kesiciler ve anti-enflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca dize hyaluronik asit enjeksiyonu gibi tedaviler de kalça ekleminde uygulanabilir.
Bu yöntemler, erken evredeki vakalarda semptomların hafiflemesine ve hastanın yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olabilir. Ancak, bu tedavilerle istenen sonuç elde edilemezse cerrahi müdahale gündeme gelir.
Ameliyat dışı yöntemlerle yeterli iyileşme sağlanamazsa ve hastanın ağrıları devam ederse cerrahi tedavi uygulanır. Özellikle şu durumlarda cerrahi önerilir:
Günlük yaşamı olumsuz etkileyen hareket kısıtlılığı
Sporcuların performansını ciddi şekilde düşüren belirtiler
İlerleyici eklem hasarı
Çoğu kalça sıkışma sendromu vakası, kapalı (artroskopik) cerrahi yöntemle tedavi edilir. Bu yöntem daha az invaziv olması nedeniyle iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyon riskini azaltır.
Artroskopik Cerrahi
Kalça artroskopisi, diğer eklem artroskopilerinden farklı cihazlar ve teknikler gerektirir. Kalça eklemi doğal olarak dar bir yapıya sahiptir. Bu nedenle eklemin içine ulaşmak için özel bir ameliyat masası kullanılarak eklem aralığı açılır.
Cerrahi İşlem Adımları
Küçük Kesilerle Müdahale: Ameliyat sırasında genellikle 3-4 adet, yaklaşık 1,5 cm'lik kesiler yapılır.
Kamera Yerleştirme: Bir kesiden kamera yerleştirilir ve eklemin içi görüntülenir.
Cerrahi Müdahale: Diğer kesilerden özel aletler kullanılarak kemik çıkıntıları tıraşlanır ve düzeltilir.
Röntgen Kontrolü: Müdahale sırasında mobil röntgen cihazı (skopi) kullanılarak işlemin doğruluğu kontrol edilir.
Labrum Onarımı:
Onarılabilir yırtıklar dikişle onarılır
Onarılamaz yırtıklarda rekonstrüksiyon yapılır
Ameliyat sonrası süreç, tedavinin başarısında kritik bir rol oynar ve titizlikle takip edilmelidir:
İlk Hafta
Kesi yerlerinin iyileşmesi genellikle 1 hafta içinde gerçekleşir
Ağrı yönetimi için ilaçlar kullanılır
Fizyoterapiye hemen başlanır
Yüklenme Süreci
Labrum onarımı yapılmadıysa, hasta ameliyat sonrası hemen koltuk değneği yardımıyla kontrollü bir şekilde yüklenebilir
Labrum onarımı yapıldıysa, tam yüklenme için birkaç hafta beklenir
Günlük Yaşama Dönüş
Ortalama 1 ay içinde hasta günlük yaşam aktivitelerine dönebilir
Ofis işleri gibi hafif aktivitelere daha erken başlanabilir
Spora Dönüş
Hastaların tam anlamıyla spora dönüşü genellikle 3-4 ayı bulur
Dönüş süreci kademeli olmalı ve doktor kontrolünde yapılmalıdır
Ameliyat sonrası hastanın fizyoterapi programına eksiksiz uyumu ve doktor kontrollerini aksatmaması, iyileşme sürecinin sağlıklı ilerlemesini sağlar.
Kalça sıkışma sendromu kendiliğinden geçer mi?
Kalça sıkışma sendromu, genellikle kendiliğinden iyileşen bir durum değildir. Ancak erken aşamada doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle semptomlar kontrol altına alınabilir ve ilerleyici hasar önlenebilir.
Kalça sıkışma sendromu ameliyatsız tedavi edilebilir mi?
Evet, özellikle erken aşamalarda ameliyat dışı yöntemler etkili olabilir. Aktivite düzenlemesi, fizyoterapi ve ağrı yönetimiyle birçok hasta günlük hayatına rahat bir şekilde devam edebilir. Ancak ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Ameliyat sonrası iyileşme süreci ne kadar sürer?
Ameliyattan sonra kesi yerleri genellikle bir hafta içinde iyileşir. Hastalar yaklaşık 1 ay içinde günlük yaşam aktivitelerine dönebilir. Spor aktivitelerine tam dönüş ise genellikle 3-4 ayı bulur.
Kalça sıkışma sendromu spor yapmaya engel midir?
Erken dönemde doğru tedaviyle birçok hasta spor aktivitelerine geri dönebilir. Ancak, tedavi edilmediği takdirde hareket kısıtlılığı ve ağrı spor performansını olumsuz etkileyebilir.
Kalça sıkışma sendromu ameliyatı riskli midir?
Kalça artroskopisi, deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında güvenilir bir yöntemdir. Her cerrahi müdahalede olduğu gibi bazı riskler (enfeksiyon, sinir yaralanması, eklemde katılık vb.) mevcuttur ancak bu riskler oldukça düşüktür.
Kalça sıkışma sendromu, erken tanı ve doğru tedavi ile başarılı sonuçlar alınabilen bir rahatsızlıktır. Kasık ağrısı, kalçada takılma hissi veya hareket kısıtlılığı yaşıyorsanız, mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurmalısınız.
Her hasta için tedavi planı kişiselleştirilmelidir. Yaş, aktivite düzeyi ve eklemdeki yapısal bozukluğun derecesi gibi faktörler tedavi seçiminde önemli rol oynar. Doğru tedavi ile çoğu hasta normal aktivitelerine ve spora dönebilir.
Kalça sağlığınız için düzenli egzersiz, uygun ağırlık yönetimi ve aşırı zorlanmadan kaçınmak önemlidir. Bu önlemler, kalça sıkışma sendromu riskini azaltabilir ve genel kalça sağlığınızı koruyabilir.
Daha fazla bilgi için web sitemizi ziyaret edebilir veya randevu alarak sorularınızı yüz yüze sorabilirsiniz.
Kaynak: https://www.utkuerdemozer.com/
(BÜLTEN)
İsmetpaşa Mah. 2.
Demircioğlu Cad. No:103 Çanakkale
0 286 212 91 92 - 0 533 022 68 98
