Basınç, bir yüzeyin üstüne etkide bulunan dik bir kuvvetin, birim alana düşmüş olan miktarına denir. Katılar, sıvılar ve gazlar ağırlıkları sebebiyle bulundukları yüzeye bir kuvvet uygularlar. Basınç kuvveti ise tüm yüzeye dik olacak şekilde etki eden kuvvettir. Fizikte basınç için P harfi, basınç kuvveti için F harfi kullanılır. Basınç ile ilgili sık sorulan sorulardan biri de basıncın nasıl bir büyüklük olduğudur. Basıncın vektörel ya da skaler olması yönündeki fikir karmaşası basınç kuvveti ve basınç kavramlarının karıştırılmasındandır. Bu makalede, basıncın skaler mi yoksa vektörel mi olduğunu, bunun sebebini ve bununla ilgili örnekleri anlatacağız.
Fizikteki nicelikler skaler ve vektörel olmak üzere ikiye ayrılır. Skaler büyüklükler, yalnızca büyüklükleriyle tanımlanan niceliklerdir. Örneğin, zaman, uzunluk, alan, hacim, hız, sıcaklık gibi. Skaler büyüklüklerin yönleri yoktur veya yönleri önemli değildir. Vektörel büyüklükler ise hem büyüklükleri hem de yönleriyle tanımlanan niceliklerdir. Örneğin, kuvvet, ivme, yer değiştirme, momentum, elektrik akımı gibi. Vektörel büyüklüklerin yönleri vardır ve yönleri önemlidir.
Basınç skaler bir büyüklüktür. Bunun en önemli nedeni yöndür. Basıncın yönünün olmamasından dolayı basınç skaler bir büyüklüktür. Basınç, birim yüzeye dik şekilde etki eden kuvvetin miktarını ifade eder. Basıncın değeri, etki eden kuvvetin ve yüzeyin alanının oranına eşittir. Yani P = F / S formülüyle hesaplanır. Burada P basıncı, F etki eden kuvveti ve S yüzeyin alanını gösterir. Basıncın birimi ise paskal (Pa) olarak tanımlanır. 1 Pa = 1 N / m^2 dir.
Basınç kuvveti vektörel bir büyüklüktür. Bunun en önemli sebebi ise basınç kuvvetinin yönünün olmasından dolayıdır. Basınç kuvveti, tüm yüzeye dik olacak şekilde etki eden kuvvettir. Basınç kuvvetinin değeri, basıncın ve yüzeyin alanının çarpımına eşittir. Yani F = P x S formülüyle hesaplanır. Burada F basınç kuvvetini, P basıncı ve S yüzeyin alanını gösterir. Basınç kuvvetinin birimi ise newton (N) olarak tanımlanır. 1 N = 1 kg x m / s^2 dir.
Basınç ve Basınç Kuvveti Arasındaki Farklar
Basınç ve basınç kuvveti arasındaki farkları şu şekilde özetleyebiliriz:Basınç skaler bir büyüklüktür, basınç kuvveti vektörel bir büyüklüktür.
Basınç birim yüzeye dik şekilde etki eden kuvvetin miktarını gösterir, basınç kuvveti tüm yüzeye dik şekilde etki eden kuvvetin miktarını gösterir.
Basıncın birimi paskal (Pa) dir, basınç kuvvetinin birimi newton
(N) dir.
