Rahim ağzı kanseri, kadınlarda görülen kanserler arasında 6. sırada ve ölüm nedeni olarak 10. sıradadır. Erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir hastalık olan rahim ağzı kanserinin önlenmesinde smear testi büyük bir rol oynar. Peki smear testi nedir, nasıl yapılır, ne zaman ve kimlere yapılmalıdır? İşte bu konuda bilmeniz gerekenler.
Smear testi, rahim ağzından alınan hücre örneklerinin mikroskop altında incelenerek kanser veya kanser öncüsü hücrelerin tespit edilmesini sağlayan bir tarama testidir. Smear testi ile rahim ağzında HPV (Human Papilloma Virus) adı verilen virüsün neden olduğu hücresel değişiklikler erken dönemde saptanabilir ve gerekli tedavi uygulanabilir. Smear testi, rahim ağzı kanseri teşhisi koymak için değil, riskli durumları belirlemek için kullanılır.
Smear testi, jinekolojik muayene sırasında basit ve ağrısız bir işlemdir. Vajinaya yerleştirilen bir spekulum adlı alet ile rahim ağzı görünür hale getirilir. Ardından küçük bir fırça veya spatula ile rahim ağzından hücre örnekleri alınır ve cam üzerine yayılır. Bu işlem 5-10 saniye kadar sürer ve herhangi bir anestezi gerektirmez. Alınan örnekler laboratuvara gönderilerek patolojik inceleme yapılır.
Smear testinin ne zaman yapılacağı, kadının yaşına, cinsel aktivitesine ve risk durumuna göre değişebilir. Genel olarak şu öneriler verilebilir:
Smear testine ilk cinsel ilişkiden 3 yıl sonra veya 21 yaşından sonra başlanmalıdır.
30 yaşından küçük kadınlara yılda bir defa smear testi yapılmalıdır.
30 yaşından büyük kadınlara ise smear testi ile beraber HPV testi (ko-test) yapılması önerilir. Bu şekilde yapılan taramanın rahim ağzı kanserini saptamada daha etkin olduğu görülmüştür. Smear ve HPV testinin ikisinin de normal olması durumunda tarama sıklığı 5 yılda bir olacak şekilde ayarlanabilir.
HPV pozitif olan, smear testinde anormallik çıkan veya kanser açısından risk taşıyan kadınlarda smear testinin yapılma sıklığı farklıdır. Bu durumlarda doktorunuzun önerisine göre daha sık takip edilmelisiniz.
Smear testinin 65 yaşına kadar düzenli aralıklarla yapılması gerekir. 65 yaşından sonra rahim ağzı kanseri görülme olasılığı çok düşük olduğundan riskli hastalar dışındakilerden test alınmasına gerek yoktur.
Smear testinin doğru sonuç vermesi için bazı noktalara dikkat etmek gerekir. Bunlar şunlardır:
Smear testi adet kanamasının bittiği dönemde yapılmalıdır.
Smear testinden en az 48 saat önce cinsel ilişkide bulunmamalısınız.
Smear testinden en az 48 saat önce vajinal duş almamalısınız.
Smear testinden en az 48 saat önce vajina içine ilaç, krem, fitil gibi uygulamalar yapmamalısınız.
Smear testi yapılacağı gün vajinayı yıkamamalısınız.
Smear testi sonucu negatif veya pozitif olarak raporlanır. Negatif sonuç, rahim ağzında herhangi bir anormallik olmadığı anlamına gelir. Pozitif sonuç ise rahim ağzında kanser veya kanser öncüsü hücrelerin varlığına işaret eder. Ancak pozitif sonucunuz olması kanser olduğunuz anlamına gelmez. Bu durumda ileri tetkikler yapılması gerekir.
Smear testinde pozitif sonuçların çeşitli dereceleri vardır. Bunlar şöyle sınıflandırılabilir:
ASCUS: Atipik skuamöz hücrelerin varlığı anlamına gelir. Bu hücreler normal değildir ancak kanser öncüsü hücrelere de benzemez. Bu durumda HPV testi veya kolposkopi yapılması gerekebilir.
LSIL: Düşük dereceli skuamöz intraepitelyal lezyon anlamına gelir. Bu hücreler HPV enfeksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkar ve genellikle kendiliğinden düzelir. Ancak takip edilmesi gerekir.
HSIL: Yüksek dereceli skuamöz intraepitelyal lezyon anlamına gelir. Bu hücreler rahim ağzı kanserine dönüşme riski taşır ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Bu durumda servikal biyopsi yapılması gerekir.
AGC: Atipik glandüler hücrelerin varlığı anlamına gelir. Bu hücreler rahim ağzı veya rahim içindeki bez hücrelerinden kaynaklanır ve ciddi bir sorun olabileceğini gösterir. Bu durumda servikal biyopsi ve endometrial biyopsi yapılması gerekir.
AIS: Adenokarsinoma in situ anlamına gelir. Bu hücreler rahim ağzındaki bez hücrelerinin kanser öncüsü halidir ve tedavi edilmesi gerekir. Bu durumda konizasyon adı verilen bir cerrahi işlem yapılması gerekir.
Smear testinin kesin tanı koymak için yeterli olmadığını, sadece tarama testi olduğunu unutmamak gerekir. Smear testinde anormal bir sonuç çıkması durumunda doktorunuzun yönlendirmesi ile ileri tetkik ve tedavi planlaması yapılmalıdır.
(Şerife Turhanlı)
