Eli belinde motifi, kilim ve halılarda kullanılan dişi figürdür. Annelik, doğurganlık ve verimlilik sembolüdür. Gelin kız, çocuklu kız, ana kız gibi isimlerle de anılır. Pek çok yörede kullanılır. Bu motifin kökeni ve anlamı üzerine farklı görüşler vardır. Kimileri bu motifin Anadolu’daki Ana Tanrıça kültü ile ilişkili olduğunu savunurken, kimileri ise bunun basit bir şekil-zemin ilişkisi olduğunu iddia eder. Bu yazıda eli belinde motifi hakkında bilmeniz gerekenleri öğreneceksiniz.
Eli belinde motifi, Türk halı ve kilim sanatının en eski ve en yaygın motiflerinden biridir. Bu motifin ilk örnekleri M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanır. Bu motifin adı, kadının elinin beline konması hareketinden gelir. Bu hareket, kadının sinirli, gururlu, dik başlı ya da kendine güvenen halini ifade eder. Bu motifin şekli ise, kadının kollarını iki içe bakan çengel, vücudunu ise bir üçgen ya da elmas şekli ile temsil eder.
Eli belinde motifi, kadını, doğurganlığı ve bereketi sembolize eder. Bu motif, kadının hayatın kaynağı olduğuna, toprağın ve bitkilerin yetiştirilmesinde rol oynadığına, ailenin ve toplumun temelini oluşturduğuna işaret eder. Bu motif, aynı zamanda kadının gücünü, cesaretini, bağımsızlığını ve özgürlüğünü de yansıtır. Bu motif, kaba çuvallar üzerine sıralar halinde dokunması halinde Allah’ın bereketi arttıracağına inanılır. Ayrıca gelin kız, çocuklu kız, ana kız gibi isimlerle de anılır.
Eli belinde motifi ile ilgili en tartışmalı konu, bu motifin Anadolu’daki Ana Tanrıça kültü ile ilişkisi olup olmadığıdır. Bu görüşü savunanlar, Anadolu’da Paleolitik ve Neolitik dönemlerde kadının kutsal görüldüğünü, doğum ve bereketin kaynağı olarak tapıldığını, bunun da çeşitli heykelcikler ve motiflerle kanıtlandığını öne sürerler. Bu görüşün en büyük destekçisi, 1960’lı yıllarda Çatalhöyük’te yaptığı kazılarda Ana Tanrıça heykelcikleri bulan James Mellaart’tır. Mellaart, Çatalhöyük’te Ana Tanrıça etrafında şekillenen bir dini inanış olduğunu belirtir ve bu figürinleri her şeyin yaratıcısı Büyük Tanrıça’nın temsilleri olarak yorumlar.
Ancak bir diğer görüş ise, Anadolu’da bir Ana Tanrıça kültü olduğunu iddia edebilmek için yeterli kanıta sahip olunmadığını savunur. Bu görüşe göre, ilkel toplulukların anaerkil olduğu düşüncesi 19. yüzyılda yaşamış olan Engels ve Bachofen gibi düşünürlerin görüşlerine dayanır. Ancak bu görüşlerin kesin olarak kanıtlanabilmiş savlar oldukları söylenemez. Çatalhöyük’te bulunan heykelciklerin ise sanılanın aksine bir Ana Tanrıça kültünün temsili değil, oyuncak ya da adak objeleri olarak yapılmış olabilecekleri düşünülür.
Eli belinde motifi, günümüzde halen kilim ve halılarda kullanılmaya devam ediyor. Bu motif, Anadolu’nun kadim kültürünü, sanatını ve değerlerini yansıtıyor. Bu motif, aynı zamanda kadınların güçlü, bağımsız ve özgür olmalarını da simgeliyor. Bu motif, Türkiye’nin farklı bölgelerinde farklı renk, şekil ve isimlerle karşımıza çıkıyor. Bu motif, ayrıca takı, aksesuar, kıyafet, ev dekorasyonu gibi alanlarda da kullanılıyor.
Eli belinde motifi, Türk halı ve kilim sanatının en önemli motiflerinden biridir. Bu motif, kadını, doğurganlığı ve bereketi temsil eder. Bu motifin kökeni ve anlamı üzerine farklı görüşler vardır. Kimileri bu motifin Anadolu’daki Ana Tanrıça kültü ile ilişkili olduğunu savunurken, kimileri ise bunun basit bir şekil-zemin ilişkisi olduğunu iddia eder. Bu motif, günümüzde halen kilim ve halılarda kullanılmaya devam ediyor. Bu motif, Anadolu’nun kadim kültürünü, sanatını ve değerlerini yansıtıyor.
(HABER MERKEZİ)
